Cykl prawny: Drażliwe tematy cz.3

…czyli pytania do prawnika na temat danych wrażliwych. Swoją wiedzą dzieli się z nami ponownie radca prawny Sylwester Kasprzewski.

Aleksandra Simińska: Powracamy do tematu danych pacjenta. Proszę powiedzieć, co w sytuacji, gdy przychodzi do gabinetu stomatologicznego nowy pacjent i prosimy, aby podał nam dane osobowe takie jak adres zamieszkania, PESEL, a także jego obecne choroby czy też przyjmowane leki, a on odmawia nam podania kompletu informacji, mówiąc, że jego zdaniem nie są konieczne do przeprowadzenia wizyty, to jak powinien w tej sytuacji zachować się lekarz? Czy może odmówić leczenia? 

r.pr. Sylwester Kasprzewski: Proces prowadzenia leczenia obejmuje w pierwszej kolejności prawidłowo przeprowadzony wywiad z pacjentem, który umożliwia ustalenie jego aktualnego stanu zdrowia, przebytych chorób, tolerancji na pokarmy czy leki. Jest to bardzo ważny element pracy stomatologa, gdyż wpływa na właściwe leczenie, poprzedzone zdiagnozowaniem problemu, z którym boryka się pacjent. W orzeczeniach sądowych zapadających w sprawach pozywanych lekarzy bardzo często można znaleźć stwierdzenia, że proces diagnostyczny, poprzedzony zebraniem informacji o pacjencie jest bardzo ważny i ewentualne zaniechania stomatologa w tym zakresie mogą, w przypadku błędu medycznego, skutkować odpowiedzialnością cywilną lub nawet karną.

AS: Wywiad zawierający aktualne problemy zdrowotne pacjenta czy też przebyte choroby jest niezbędny, co jednak z danymi osobowymi?

SK: Dane osobowe, takie jak miejsce zamieszkania czy nr PESEL powinny być uzyskiwane już przy pierwszej wizycie pacjenta. Wymogi co do tego stawia ustawa o ochronie praw pacjenta i Rzeczniku Praw pacjenta, która określa minimalną treść dokumentacji w zakresie oznaczenia pacjenta. W danych tych musi być co najmniej imię, nazwisko, adres, PESEL, data urodzenia i płeć.

AS: Co w sytuacji, gdy pacjent nie chce podać tych danych?

SK: Na miejscu lekarza dentysty, w pierwszej kolejności próbowałbym wyjaśnić pacjentowi, że informacje te są niezbędne i ich przekazanie jest konieczne do prawidłowej diagnozy i leczenia wykrytych chorób. Jeżeli pacjent odmawia podania danych, można zawsze poprosić go o złożenie oświadczenia, że danych tych nie wskaże i podania przyczyny.

AS: Czy takie oświadczenie pacjenta jest dla nas wiążące?

SK: Moim zdaniem tak. Nie ma przecież możliwości zmuszenia pacjenta do wskazania danych osobowych.

AS: A co, jeżeli pacjent nie chce napisać takiego oświadczenia?

SK: W przypadku braku takiego oświadczenia, jeżeli lekarz dentysta przewiduje, że zakres nieprzekazanych danych może mieć nawet nieduży, ale jednak, wpływ na proces leczenia, może i moim zdaniem często wręcz powinien odmówić leczenia pacjenta. Takiemu pacjentowi należy udzielić informacji o przyczynach odmowy, a fakt odmowy odnotować w dokumentacji medycznej. Warto również sporządzić na wszelki wypadek własną notatkę wewnętrzną potwierdzającą przebieg zaistniałego zdarzenia, w tym rozmowy z pacjentem.

AS: Jaki wpływ na proces leczenia ma podanie bądź nie adresu zamieszkania bądź nr PESEL?

SK: Po pierwsze, stomatolog może odmówić leczenia, co z jego punktu widzenia jest całkiem zrozumiałe. Po drugie, brak numeru PESEL czy adresu zamieszkania może wywoływać wątpliwości, kto rzeczywiście jest pacjentem. Istnieje przecież wiele osób o takim samym imieniu i nazwisku czy dacie urodzenia, czasem nawet podobnie wyglądających. Aby leczenie było prawidłowe, lekarz dentysta powinien wiedzieć, że określa plan leczenia dla tej samej osoby, na której wykonywany potem będzie zabieg.

AS: Zakładamy, że stomatolog odmawia leczenia. Jakie obowiązki na nim spoczywają?

SK: Pacjent musi otrzymać informację o innych miejscach, gdzie możliwe jest udzielenie mu świadczenia medycznego, poprzez przykładowe wskazanie innych gabinetów. Nikt oczywiście nie gwarantuje, że sytuacja się nie powtórzy w kolejnym gabinecie, ale jest to kwestia relacji pomiędzy pacjentem a innym lekarzem dentystą.

AS: Czy lekarz dentysta zawsze może odmówić leczenia?

SK: Nie. Zgodnie z ogólnymi zasadami stomatolog nie może odmówić leczenia w sytuacji, która mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia pacjenta, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki. Lekarz powinien podjąć leczenie zawsze wtedy, jeżeli może obiektywnie podejrzewać, że opóźnienie wykonania zabiegu może wpłynąć negatywnie na stan zdrowia pacjenta.

Oprac. Aleksandra Simińska, Sylwester Kasprzewski